Kahramanmaraş merkezli depremlerde 15 günde 7 fayın kırılmasının dünyada pek gözlenen bir durum olmadığını söyleyen Prof. Dr. Hasan Sözbilir, “Belki ilk olarak değerlendirilebilir. Bu şekilde baktığımızda son 500 yıldaki en büyük deprem olduğunu söyleyebiliyoruz” dedi.
Dokuz Eylül Üniversitesi, Elazığ Fırat Üniversitesi, Sivas
Cumhuriyet Üniversitesi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi ve Afyon Kocatepe
Üniversitesi, AFAD ve TÜBİTAK ekipleri, 6 ve 20 Şubat’ta yaşanan depremlerin
ardından bölgede çalışma yapıldı.
Depremin hemen ardından sahadan veri topladıklarını ifade
eden Deprem Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Hasan Sözbilir, ilk günden itibaren de yaptıkları gözlemlerde
fay hatlarını incelediklerini dile getirdi.
Son 500 yıldaki en büyük deprem
Yaşanan üç büyük depremde 7 fay parçasının kırıldığını
tespit ettiklerini aktaran Sözbilir, şöyle konuştu:
7,7 büyüklüğündeki ilk depremde Narlı Fayı adı verilen bir fay ile birlikte kırılmalar gerçekleşiyor ve Amanos-Pazarcık ile Erkenek gibi segmentler kırılıyor. Dokuz saat sonra ise daha kuzeyde Çardak ve Doğanşehir fayları kırılıyor ve 7,6 büyüklüğündeki depremi üretiyor. En son 20 Şubat’ta ise 6,4 büyüklüğündeki deprem ile Antakya Fayı çalışmış oldu. Kahramanmaraş merkezli depremlerde 15 günde 7 fayın kırılmasının dünyada pek gözlenen bir durum değil. Belki bir ilk olarak değerlendirilebilir. Bu şekilde baktığımızda son 500 yıldaki en büyük deprem olduğunu söyleyebiliyoruz.
Sadece 200’ünde inceleme yapılabiliyor
Türkiye’deki 485 fayın önemli bir bölümünün Kuzey Anadolu
Fayı ve Doğu Anadolu Fayı ile Batı Anadolu’da yer aldığına işaret eden Sözbilir,
geri kalan kısmının ise dağılmış durumda olduğunu belirtti.
Şu ana kadar söz konusu 485 faydan sadece 200’ünün kesilip
inceleme ve araştırma yapılabildiğine işaret eden Prof. Dr. Sözbilir, şöyle
konuştu:
Bizim jeolojideki tabirimizle sahada at kuyruğuna benzer bir saçaklanma gözlenir. Bu gerilim bu faylara dağıtılıyor. Biz gelecekte bu fayların ne zaman kırılacağıyla ilgili bilgi toplamak için geçmişini araştırıyoruz. Fayın üzerinde geçmiş dönemde ürettiği depremle ilgili bilgi almak için hendek açıyoruz. Hendeğin içinde geçmiş depremleri görebiliyoruz. Böylelikle geçmişte kaç deprem olmuş, hangi aralıklarda olmuş, en son deprem ne zaman olmuş bunlara bakabiliyoruz.
‘500 yıldır bu faylar kırılmıyordu’
Deprem bölgesinde şimdiye kadar iki fay üzerinde
“paleosismoloji” (depremler oluştuktan çok sonra eski deprem
izlerinin araştırılması) çalışması yapıldığını söyleyen Sözbilir,
“Pazarcık ve Amanos segmentinde… Bu iki fay üzerinde elde edilen
veriler, yaklaşık 500 yıldır bu fayların kırılmadığı yönündeydi. Kırılma
aralığının da 500 yıl olduğu ve kırılma zamanının geldiği yönünde bilim
insanları zaten sürekli açıklamalar yapıyordu.” dedi.
‘Kontrol edilseydi…’
Faylardaki kırılmanın sadece Maraş’ı etkileyeceğinin
düşünüldüğünü ifade eden Sözbilir, şöyle devam etti:
Ancak 7 tane fay kırıldı. Şimdi o geri kalan faylarla ilgili neden bilgimiz yoktu? Çünkü daha hendek çalışması yapılmamıştı. Bugün Türkiye’de 485 faydan sadece 200 civarındakine kesilip bakılabildi. 285 fayın daha kesilmesi gerekiyor. Biz Türkiye olarak sismik tehlikenin neresindeyiz? Riskimiz ne kadar ? Sorusunun yanıtı bu faylara bakıldıktan sonra ortaya çıkacak. Geri kalan 5 fay incelenmiş olsaydı, belki de Çardak ve Doğanşehir, Narlı, Antakya fayında bu hendek tabanlı paleosismoloji çalışmasını yapabilseydik bunların da 500 yıldır kırılmadığı ortaya çıkacaktı. Bu yüzden çok segmentli kırılmayı hiçbir bilim insanı öngöremedi.
Aktivitesi ortaya çıkması beklenen fay sayısı 285
Şu anda aktivitesi ortaya çıkması beklenen 285 fayın
olduğunu anlatan Sözbilir, bunlar üzerinde en kısa zamanda incelenme ve
araştırma yapılması gerektiğini vurguladı.
Prof. Dr. Sözbilir, merkez üssü Kahramanmaraş’ın Pazarcık ve
Elbistan ilçeleri olan ve 11 ili etkileyen 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki
depremlerin ardından bazı noktaların 7 metreye kadar kalıcı olarak yer
değiştirdiğini kaydetti.
